Transgresivni prankster, serijal ingenioznog Stephena Hillenburga SpužvaBob Skockani (koji službeno postoji od 1999. godine) s izrazito distinktivnim junakom, antropomorfiziranim geometrijskim beskralježnjakom – poriferom u obliku kocke, tj. kuhinjske spužve, te mnogim drugim bizarno-briljantnim iznijansiranim likovima i odnosima, poput oca raka i kćeri kita, kućnog ljubimca puža koji se glasa kao mačka ili planktona i njegove kompjutorske supruge, ujedno je pop-kulturni fenomen kao i jedinstvena secirajuća kritika banalnosti normalnosti, masovnosti potrošačkog sljepila ili zatupljujuće apatičnog konzumerizma ali jednako tako kroz to i ironično-empatični basnoliki bilježnik i promatrač najrazličitijih karaktera ljudskog svijeta.
Senzibiliziranom aluzivnom humornom izričaju Hillenburga i ekipe inherentan je subtekst nonsensnog, frivolnog, nadrealnog, apsurdnog, paradoksalnog; njegova mala remek-djela naprosto vrve inteligentnim verbalnim dosjetkama, konstruktivističkom inverzivnošću, hiperboličnim i oksimoroničnim a opet nepogrešivom gorko-slatkom životnošću te finalno vrlo učinkovitom i višeznačnom umjetničkom porukom (spomenimo samo neke naslove – Lov na meduze, Kalamarkov slobodan dan, Noćna smjena, Komadić papira, Dno dna, Koji Božić…).
Ipak, drugo cjelovečernje izdanje ne ponavlja gotovo ništa od frapantne ingenioznosti svoje imanentne mini-forme; ne dosiže čak ni razinu prvog SpužvaBob Skockani filma (The SpongeBob SquarePants Movie, 2004) koji je imao svojih blistavih proplamsaja i uopće je kao cjelina funkcionirao bolje (antologijska scena s Davidom Hasselhoffom, primjerice). Evidentno je stoga da mu izričajno ne leži duga forma, radije kratka, u kojoj maksimalno dolazi do izražaja sva dubina i iznijansiranost njegovog začudnog svijeta, te iako sam film podlogu maniristički bazira na mnogim situacijama i tropima originala pa je čak i izravno nadahnut epizodom Pritisak iz druge sezone, Spužva na suhom nije ništa doli bezdušno iskalkulirano mainstream štancanje proizvoda za nezahtjevnu publiku te kao takav (pretvoren u akcijac sa superherojima, bez razrađene likovne karakterizacije, prvoloptaškim postavljanjem Planktona u ulogu antagonista pojednostavljeno svodi radnju na crno-bijele odnose, što je nedopustivo za toliko elaborirane i prostudirane junake) ogromno razočaranje istinskim ljubiteljima i prepoznavateljima njegove britke osebujnosti.
Poseban, ogroman problem filma predstavlja i neprofesionalna, amaterska i neozbiljna sinkronizacija koja likove svodi na karikature. Taj je podatak tim nevjerojatniji kad se na umu ima činjenica da je ultimativna, ekstra bonus sinkronizacija postojala u nekoliko prvih sezona i prvom cjelovečernjem Spužva-filmu. Naime, maestralan lokalizirani prijevod, srčani i zdušni, ultra-senzitivan i iznad svega dragocjen rad prijašnje kreativne ekipe (Ronald Žlabur, Luka Peroš, Robert Ugrina, Goran Malus, Alen Šalinović, Ivana Hajder, Mirta Zečević, Lena Politeo, Branko Smiljanić … u prijevodu i adaptaciji Marte Ferković te s redateljem sinkronizacije Marijom Luketom u realizaciji Projekt 6 studija), a koji je savršeno korespondirao s morskom radnjom crtića te djelo uzdigao na razinu višu od samog originala (baš poput Tabakovih prijevoda Andersena ili Brixyjevih Alana Forda), hladno je i neznalački napušten poradi tko zna kakvih sitnih interesa, izazivajući svojevrstan kulturocid i potvrđujući potpunu nezainteresiranost i nesenzibiliziranost za kulturno dobro takvog kapaciteta koje bi svakako zavrijedilo kakvo renomirano priznanje i kolektivnu ansambl-nagradu.
U konačnici spomenuti treba i fruhtrunkovsko-albersovske momente Spužve na suhom u op-artističkim segmentima putovanja kroz vrijeme odnosno halucinogenu onirično-karnevalesknu sekvencu Planktonova posjeta Spužvinu mozgu kao svojevrsnoj Zemlji slatkiša punoj šećerne vune (koja za podlogu ima epizodu Plankton! iz prve sezone serijala), a koja priziva dva momenta iz istaknutih suvremenih animiranih serijala – Otok slatkiša u The Marvelous Misadventures of Flapjack Thuropa Van Ormana i Kraljevstvo slatkiša u Adventure Time with Finn & Jake Pendletona Warda (nažalost ova dva naslova zasad ne postoje u domaćoj verziji) te se i nadalje nadati kako vrsnim radovima animatora, jednako tako i predanih, talentiranih i senzibiliziranih sinkronizatora i njihovih interpretatora.
© Katarina Marić, FILMOVI.hr, 18. svibnja 2015.
